Boşanma davaları, genel boşanma sebepleri ve özel boşanma sebepleri olmak üzere iki farklı temele dayandırılabilir. Özel boşanma sebeplerine dayalı olmayan tüm boşanma davaları, genel boşanma sebebi olarak kabul edilen şiddetli geçimsizlik temelinde açılmaktadır.
Şiddetli Geçimsizlik Nedir?
Şiddetli geçimsizlik, diğer adıyla "evlilik birliğinin temelden sarsılması", genel bir boşanma sebebi olarak kabul edilir. Evlilik birliğinin, eşlerden biri ya da her ikisi için de katlanılamaz bir hale gelmesi ve devamının mümkün olmaması durumunda şiddetli geçimsizlik ortaya çıkar. Aynı zamanda, eşler veya varsa ortak çocuklar açısından bu evliliğin artık fayda sağlamaması gerekmektedir. Şiddetli geçimsizlik, evlilik birliğini çekilmez hale getiren tüm durumları kapsayan geniş bir tanımdır.
Şiddetli Geçimsizlik Sayılan Kanuni Durumlar Nelerdir?
İlk olarak, anlaşmalı boşanma durumu vardır. Evlilik en az bir yıl sürmüşse, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi durumunda anlaşmalı boşanma gerçekleşir ve bu durumda, evlilik birliğinin temelden sarsıldığı ve şiddetli geçimsizlik yaşandığı kabul edilir. Bir diğer durum ise, ortak hayatın yeniden kurulamaması halidir. Boşanma sebeplerinden biriyle açılmış bir boşanma davasının reddedilmesi ve bu kararın kesinleşmesinden itibaren üç yıl geçmesi durumunda, taraflar arasında ortak yaşam her ne sebeple olursa olsun yeniden kurulamamışsa, evlilik birliğinin temelden sarsıldığı ve şiddetli geçimsizlik yaşandığı kabul edilir.
Hangi Davranışlar Evlilikte Şiddetli Geçimsizlik Yaşandığını Gösterir?
Her ne kadar Kanun’da şiddetli geçimsizlik genel bir boşanma sebebi olarak belirtilse de, bu durumun hangi davranışlarla ortaya çıkacağı tek tek belirtilmemiş ve herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Boşanma davasında, evlilik birliğinde yaşanan olaylar incelenerek, şiddetli geçimsizlik olup olmadığına ve ortak hayatın çekilmez hale gelip gelmediğine karar verilir. Örneğin:
- Aileye karşı ilgisizlik gösterilmesi
- Eşin toplum içinde küçük düşürülmesi
- Eşin dış görünüşüyle alay edilmesi
- Evlilikten doğan sorumlulukların yerine getirilmemesi
- Ekonomik, fiziksel, sosyal ve psikolojik şiddet uygulanması
- Sık sık alkol kullanarak evde huzursuzluk çıkarılması
- Sadakat yükümlülüğüne uymayan davranışlar sergilenmesi
- Ailenin evliliğe karışması
- Eşe karşı sık sık hakaret edilmesi
- Zorla cinsel ilişki yaşanması
- Cinsel ilişkiye girmeme
- Eşe iftira atılması
Psikolojik ve Ekonomik Şiddetten Ötürü Boşanma Davası Açılır Mı?
Fiziksel şiddet gibi, psikolojik ve ekonomik şiddet de boşanma sebebi olarak kabul edilmektedir. Eşe kötü muamelede bulunma, hakaret etme, rencide etme gibi davranışlar, eşler arasında psikolojik baskıya yol açarak evliliği çekilmez hale getirir ve bu da psikolojik şiddet olarak değerlendirilir, ayrıca boşanma sebebidir. Bunun yanı sıra, eşlerin ekonomik güçlerini birbirine karşı bir baskı aracı olarak kullanmaları, ailenin ve evin maddi ihtiyaçlarını karşılamaktan kaçınmaları ya da eşe harçlık vermemeleri gibi durumlar ekonomik şiddete yol açar. Ekonomik şiddet de, evlilik birliğini temelden sarsan bir sebep olarak boşanma gerekçesi sayılır.
Şiddetli Geçimsizlikten Ötürü Açılan Boşanma Davasında Maddi-Manevi Tazminat Alabilir Miyim?
Evlilik birliği içinde maddi veya manevi zarar gören eş, kusurlu ya da ağır kusurlu taraftan, verdiği zarar nedeniyle maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Ancak, "ağır kusurlu" olan taraf, tazminat talebinde bulunamaz ve bu tarafa tazminat ödenmesine karar verilemez. Ayrıca, boşanma davalarında "kusursuz" bir tarafın bulunması nadirdir. Ancak, evlilik birliğinde gerçekten "kusursuz" bir taraf varsa, diğer tarafın ona tazminat ödemesi gerekir.
Şiddetli Geçimsizlikten Ötürü Açılan Boşanma Davasında Çocuğun Velayeti Hangi Tarafa Verilir?
Velayet kararı verilirken, çocuğun menfaati ve yararı ön planda tutulmalıdır. Bu nedenle, şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanmalarda, çocuk 7-8 yaşlarına kadar anne bakımına muhtaç olarak kabul edildiği için genellikle velayet anneye verilmektedir. Ancak, evlilik birliği içindeki özel koşullar ve tarafların boşanmadaki kusur durumları dikkate alınarak, velayetin hangi tarafa verileceği değişkenlik gösterebilir.
Eşimin Şiddetli Geçimsizlikten Ötürü Açtığı Boşanma Davasına İtiraz Edebilir Miyim?
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle açılan boşanma davasında, kusursuz ya da az kusurlu olan davalı eşin itiraz etme hakkı vardır. Davalı eş, dava dilekçesinin kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde, davacının "ağır kusurlu" olduğunu ileri sürerek ve bunu ispatlayarak şiddetli geçimsizlik sebebiyle açılan boşanma davasına itiraz edebilir.
Davada Kusurlu Olan Taraf Nafaka Talebinde Bulunabilir Mi?
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası açan taraf ya da davalı, boşanma sonucunda yoksulluğa düşecekse ve diğer taraftan daha az kusurlu ya da kusursuzsa, yoksulluk nafakası talep edebilir. Ayrıca, şiddetli geçimsizlik nedeniyle açılan boşanma davasında, müşterek çocukların velayeti kendisine verilen taraf, çocuklar adına diğer taraftan iştirak nafakası isteyebilir.
